Gan bận rộn hơn rất nhiều so với chúng ta tưởng. Cơ quan này gánh cùng lúc nhiều nhiệm vụ: chuyển hóa chất dinh dưỡng, sản xuất dịch mật, tổng hợp protein và quan trọng hơn cả là giải độc. Vì vậy, muốn gan khỏe thì nó cần được “thải độc” thường xuyên để duy trì chức năng và tránh bệnh tật hình thành. Trong đó, chế độ ăn uống cũng góp phần không nhỏ. Biết tận dụng loại hạt nhỏ bé, dân dã như đậu xanh (đỗ xanh) cũng có thể giúp gan “sạch” hơn, khoẻ hơn dù không phải ai cũng biết.
Theo Tiến sĩ Shang Yun (Sơn Đông, Trung Quốc), đậu xanh được ví như “thuốc giải độc gan” trong Y học cổ truyền. Đậu xanh có vị ngọt, tính mát, giúp thanh nhiệt, bổ nguyên khí, giải độc và bảo vệ gan khỏi những tổn thương do nóng trong, say nắng hay viêm nhiễm.
Còn với Y học hiện đại, đậu xanh chứa nhiều hoạt chất polyphenol và flavonoid, đây là những chất chống oxy hóa mạnh. Chúng giúp quét gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa tế bào gan và ngăn ngừa đột biến dẫn đến ung thư. Ngoài ra, lượng chất xơ dồi dào trong đậu xanh hỗ trợ đào thải độc tố qua đường ruột, giảm gánh nặng cho gan. Hàm lượng vitamin nhóm B cùng khoáng chất như magie, kali còn giúp gan cải thiện khả năng chuyển hóa và duy trì ổn định các chức năng.
Một điểm nổi bật khác là đậu xanh khi ăn đúng cách còn mang lại nhiều lợi ích khác cho lá gan cùng nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Ví dụ như thanh nhiệt cho gan, giảm mỡ trong gan, phòng các bệnh viêm gan do rối loạn chuyển hóa, hỗ trợ phòng ung thư gan.
Ăn đậu xanh thế nào để tốt cho gan?
Đậu xanh có thể coi là “thần dược” với gan, nhưng ăn sai cách lại thành gánh nặng cho chính cơ quan này. Muốn dùng đậu xanh để gan được lợi tối đa, Tiến sĩ Shang nhắc nhở cần nhớ vài nguyên tắc:
– Lượng ăn hợp lý: Người trưởng thành khỏe mạnh chỉ nên dùng khoảng 50-70g đậu xanh khô trong một lần nấu, tương đương 1 bát cháo hoặc canh loãng, và duy trì 2-3 lần mỗi tuần. Trẻ em hoặc người cao tuổi thì chỉ cần 20-30g mỗi lần là đủ. Ăn quá nhiều sẽ khiến cơ thể nhiễm lạnh, đầy bụng, tiêu hóa kém.
– Thời điểm ăn: Đậu xanh vốn tính hàn nên tuyệt đối tránh ăn lúc bụng đói, vì sẽ dễ gây đau bụng, tiêu chảy, ảnh hưởng đến dạ dày. Cách tốt nhất là ăn sau bữa chính hoặc vào buổi trưa, chiều khi cơ thể đã có năng lượng nền.
– Cách chế biến: Hãy ưu tiên các món đơn giản như cháo, canh, chè nhạt. Nên nấu cả vỏ để giữ lại lớp polyphenol và chất xơ quý giá giúp giải độc gan. Hạn chế cho quá nhiều đường, nước cốt dừa hay sữa đặc, vì lượng đường và chất béo bão hòa sẽ khiến gan phải làm việc nặng nề hơn.
Cuối cùng, đối tượng cần thận trọng cũng không ít. Người đang uống thuốc Đông y không nên ăn đậu xanh vì có thể làm giảm tác dụng thuốc. Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt cũng nên hạn chế vì đậu xanh có thể làm lạnh bụng, tăng cơn đau. Người có bệnh đường ruột, dạ dày yếu chỉ nên dùng lượng nhỏ, nấu loãng để dễ tiêu hóa.
Đặc biệt, đạu xanh sẽ càng pát huy tác dụng mạnh hơn với gan khi kết hợp với một số thực phẩm khác:
– Đậu đỏ: Giúp lợi tiểu, giảm phù nề, bổ tỳ vị. Khi nấu chung với đậu xanh, món ăn vừa dễ tiêu, vừa tăng hiệu quả thanh nhiệt giải độc.
– Nha đam: Vừa hỗ trợ mát gan vừa làm dịu dạ dày. Chè đậu xanh nha đam không chỉ giải nhiệt mùa hè mà còn giúp kiểm soát cân nặng.
– Bí đỏ: Khi kết hợp cùng đậu xanh tạo thành món cháo hay chè, vừa giúp hạ đường huyết, vừa tăng cường vitamin A bảo vệ tế bào gan.
– Gạo lứt hoặc hạt sen: Đây là sự kết hợp giàu chất xơ và protein thực vật, vừa nuôi dưỡng gan, vừa cải thiện giấc ngủ và sức đề kháng.
Nguồn và ảnh: Aboluowang, Eating Well