Cho đến khi Thương Tín qua đời, ông không hề có bất cứ danh hiệu nào. Với nhiều khán giả, đây là điều đáng tiếc. Bởi xuyên suốt quá trình làm nghề, Thương Tín luôn được đánh giá rất cao về năng lực, đóng góp.
Sự nghiệp đồ sộ nhưng không danh hiệu
Nhạc sĩ Tô Hiếu – người bạn thân gắn bó nhiều năm với cố diễn viên Thương Tín mới đây đã chia sẻ với PV Dân Việt về câu chuyện danh hiệu mà nam nghệ sĩ quá cố từng thẳng thắn bày tỏ khi còn sống.
Theo nhạc sĩ Tô Hiếu, năm 2024, trong thời gian Thương Tín ở nhà anh tại TP.HCM, cố diễn viên nhiều lần nói rõ quan điểm về việc chưa từng được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Ông cho biết bản thân không còn bận tâm đến chuyện danh hiệu, dù nếu xét về quá trình cống hiến thì lẽ ra ông đã đủ điều kiện từ nhiều năm trước. Với Thương Tín, danh hiệu không còn mang nhiều ý nghĩa khi cuộc sống lúc đó còn quá nhiều khó khăn, bản thân phải chật vật mưu sinh. Ông cũng khẳng định chưa từng chủ động làm hồ sơ hay xin xét tặng và mong muốn khép lại câu chuyện này.
Sinh thời, Thương Tín từng chia sẻ rằng ở giai đoạn đầu sự nghiệp, ông không đặt nặng vấn đề danh hiệu. Tuy nhiên, về sau, ông thừa nhận việc được phong tặng Nghệ sĩ Ưu tú cũng là sự ghi nhận cần thiết đối với những đóng góp lâu dài cho nghề. Dẫu vậy, khi có người đề nghị hỗ trợ làm hồ sơ xét tặng, ông vẫn thẳng thắn từ chối.
Trong một dịp ra mắt hồi ký, trước lời khẳng định ông xứng đáng với danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, Thương Tín chỉ nhẹ nhàng đáp: “Cảm ơn em, muộn quá rồi”.
Thương Tín là một trong những nghệ sĩ hiếm hoi sở hữu sự nghiệp trải dài trên cả sân khấu và điện ảnh, với hàng trăm vai diễn trong suốt hàng chục năm hoạt động nghệ thuật. Ông từng là gương mặt quen thuộc của sân khấu kịch phía Nam, đóng cặp cùng “kỳ nữ” Kim Cương trong nhiều vở diễn nổi tiếng như Bông hồng cài áo, Vực thẳm chiều cao, Huyền thoại mẹ, Trà hoa nữ… Những vai diễn này từng được xem là chuẩn mực diễn xuất của một thế hệ nghệ sĩ.
Trong lĩnh vực điện ảnh, vai Tám Thương trong Bài ca không quên giúp ông giành giải Diễn viên nam xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ VI (năm 1982). Ngoài ra, ông từng đoạt tổng cộng 6 Huy chương Vàng qua các vở diễn sân khấu như Màu giấy mới, Đứng trước biển, Huyền thoại mẹ… Dù vậy, tên tuổi Thương Tín lại không gắn với bất kỳ danh hiệu nghệ sĩ nào.
Xuất phát điểm là diễn viên kịch nói, nhưng chính điện ảnh mới là lĩnh vực giúp Thương Tín được công chúng nhớ đến nhiều hơn qua loạt phim kinh điển như Ván bài lật ngửa, Biệt động Sài Gòn… Sau khi tốt nghiệp năm 1978, ông lần lượt công tác tại Đoàn kịch Cửu Long Giang, đoàn kịch Kim Cương và Đoàn kịch nói Thanh Niên. Thời gian hoạt động ở các đoàn Nhà nước, ông đi diễn liên tục với cường độ cao. Khi tham gia sân khấu tư nhân, thu nhập mỗi đêm diễn thậm chí cao hơn cả tháng lương, từ đó ông chọn con đường nghệ sĩ tự do và tham gia nhiều dự án điện ảnh hơn.
Sau cơn đột quỵ, sức khỏe Thương Tín suy giảm nghiêm trọng, việc đi lại khó khăn, phát âm không còn rõ. Ông qua đời ngày 8/12 tại quê nhà Phan Rang, hưởng thọ 69 tuổi, an nghỉ tại nghĩa trang Hòa Thủy (Ninh Phước, Khánh Hòa).
Hồ sơ xét tặng từ năm 1999 bất ngờ được tìm thấy
Mới đây, nhà biên kịch Nguyễn Thiếu Hoàng – Hội viên Hội Điện ảnh Việt Nam tại TP.HCM chia sẻ hình ảnh bản tóm tắt thành tích đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú cho Thương Tín, được lập từ năm 1999, có chữ ký và con dấu xác nhận của Phó Giám đốc Nhà hát Kịch TP.HCM thời điểm đó.
Trao đổi với Dân Việt, ông Nguyễn Thiếu Hoàng cho biết, trong chuyến ra Phan Rang thắp hương cho Thương Tín, ông đề nghị gia đình tìm lại các giấy tờ cũ của nam nghệ sĩ. Từ đó, gia đình phát hiện bản tóm tắt thành tích hoạt động nghệ thuật nói trên. Hiện ông đang tiếp tục liên hệ những người từng công tác cùng Thương Tín để làm rõ thêm thông tin, phục vụ việc xem xét truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.
Nhà biên kịch Nguyễn Thiếu Hoàng cho biết ông quen biết Thương Tín từ nhỏ, hai gia đình từng chung một xóm ở Phan Rang. Với ông, Thương Tín là “một tượng đài nghệ thuật” hiếm có.
Ông bày tỏ sự xót xa khi một nghệ sĩ sở hữu hơn 200 vai diễn, 6 Huy chương Vàng, nhưng đến khi qua đời vẫn chưa được phong tặng danh hiệu nào; thậm chí tang lễ diễn ra trong lặng lẽ, không có vòng hoa hay đại diện hội nghề nghiệp.
Theo ông Nguyễn Thiếu Hoàng, mong muốn đề nghị truy tặng danh hiệu cho Thương Tín xuất phát từ sự trân trọng đối với tài năng và cống hiến của một nghệ sĩ lớn, không nhằm tạo dư luận hay đánh bóng tên tuổi cá nhân.